صندوق رای الکترونیک از رونمایی تا اجرا | مسیر ۸ ساله در جلب اعتماد مجری و ناظر انتخابات
همشهری آنلاین - گروه سیاسی: اگر از اینکه نخستین بار ایده برگزاری انتخابات الکترونیک در کدام دولت و چه سالی مطرح شد صرف‌نظر کنیم، شکل رسمی آن با رونمای
همشهری آنلاین - گروه سیاسی: اگر از اینکه نخستین بار ایده برگزاری انتخابات الکترونیک در کدام دولت و چه سالی مطرح شد صرف‌نظر کنیم، شکل رسمی آن با رونمایی از صندوق‌های رای الکترونیک در سال ۱۳۹۴ کلید خورد ولی از مرحله اجرا باز ماند تا اینکه برای نخستین بار در یک انتخابات با نظارت شورای نگهبان در اسفندماه ۱۴۰۲ توجه شورای نگهبان به برگزاری انتخابات الکترونیک جلب شد و اولین تجربه موفق در برگزاری انتخابات الکترونیک ثبت شد.
۱۳۹۴، مجری موافق، ناظر مخالف
برگزاری الکترونیک انتخابات به‌صورت جدی در سال ۱۳۹۴ و در جریان انتخابات مجلس دهم مطرح شد. انتخابات ۷ اسفندماه ۱۳۹۴ برگزار شد و ۴ ماه قبل‌تر، وزارت کشور از صندوق‌های رای الکترونیکی در آبان‌ماه ۱۳۹۴ رونمایی کرد. قرار بود برای ۹ حوزه انتخابیه از این صندوق‌ها برای رای‌گیری الکترونیکی در مجلس دهم استفاده شود. نجات‌الله ابراهیمیان سخنگوی وقت شورای نگهبان درباره این ایده مجری انتخابات اعلام کرد «مراجعی که قرار بود امنیت سیستم انتخابات الکترونیکی را تایید کنند، پس از دریافت پاسخ‌ها مشخص شد آنها نیز بدون قید و شرط امنیت سیستم را تایید نمی‌کنند، به همین دلایل شورای نگهبان با برگزاری انتخابات الکترونیک مخالفت کرد.» درنهایت با مخالفت شورای نگهبان برگزاری انتخابات الکترونیک به دوره‌های بعدتر موکول شد.
۱۳۹۶، اولین تجربه انتخابات الکترونیکی شوراها
در پنجمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا که همزمان با انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶ برگزار شد، این انتخابات در بیش از ۱۴۰ شهر به صورت الکترونیکی برگزار شد. البته فرآیند رای‌گیری در انتخابات ریاست‌جمهوری به همان صورت دستی انجام شد. تجربه دوم در ۹ مردادماه ۱۳۹۸ و در جریان برگزاری انتخابات شورایاری شهر تهران به دست آمد. این انتخابات به صورت تمام الکترونیک در ۳۵۲ محله تهران برگزار شد.
ناظر انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، مجلس شورای اسلامی است و تجربه موفق نخستین در برگزاری انتخابات الکترونیک، شاید سنگ بنای اعتماد شورای نگهبان برای استفاده از صندوق‌های رای الکترونیک در برخی انتخابات‌های بعدی شد.
۱۴۰۲، اولین انتخابات الکترونیکی مجلس
برگزاری انتخابات الکترونیکی نخستین بار برای مجلس دهم مطرح شد، ولی در انتخابات مجلس دوازدهم نتیجه داد. از صندوق‌های الکترونیکی برای نخستین بار در سال ۱۳۹۴ رونمایی شد و همان مدل صندوق‌ها در انتخابات اسفندماه ۱۴۰۲ مجلس دوازدهم برای ۴ حوزه انتخابیه مورد استفاده قرار گرفت. تعداد کل حوزه‌های انتخابیه در انتخابات مجلس دوازدهم ۲۰۸ حوزه بود. برگزاری تمام الکترونیکی انتخابات در تعدادی محدودی از شهرها و شهرستان‌ها به معنای اعتماد ناظر انتخابات به این شیوه اخذ رای و شمارش آرا پس از سال‌ها بود.
نتیجه، رضایت نسبی
شورای نگهبان در اولین اعلام موضع نسبت به برگزاری اولین انتخابات تمام الکترونیکی با نظارت این نهاد ناظر پس از برگزاری انتخابات ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۲ درخصوص نتیجه اعلام «رضایت نسبی» کرد. طحان نظیف سخنگوی شورا همان اسفندماه سال گذشته اعلام کرد «هم روز انتخابات و هم بعد از آن نسبت به ۴ حوزه‌ای که انتخابات تمام الکترونیک برگزار شد، ارزیابی‌هایی را داشتیم که رضایت نسبی را در این مورد شاهد بودیم.» همین موضع در جریان روز برگزاری انتخابات دور دوم مجلس دوازدهم در ۲۱ اردیبهشت امسال هم اعلام رسمی شد.
انتخابات دوازدهمین دوره مجلس در ۱۱ اسفند ۱۴۰۲ در ۲۰۸ حوزه انتخابیه سراسر کشور برگزار شد که انتخابات ۲۲ حوزه به مرحله دوم کشیده شد. مرحله دوم انتخابات با رقابت برای ۴۵ کرسی از ۲۹۰ کرسی مجلس برگزار شد.
همزمان با افزایش اعتماد مجری و ناظر انتخاباتی، در انتخابات دور دوم مجلس دوازدهم برگزاری انتخابات الکترونیکی رکورد زد و انتخابات در ۸ حوزه از ۲۲ حوزه به صورت تمام الکترونیکی برگزار شد. در انتخابات دور اول در اسفندماه ۱۴۰۲، ۴ حوزه شاهد برگزاری الکترونیکی انتخابات بود.
انتخابات ریاست‌جمهوری الکترونیکی می‌شود؟
محسن اسلامی دبیر ستاد انتخابات کشور اردیبهشت‌ماه امسال گفته بود «با روند موفق انتخابات الکترونیک می‌توان این انتظار را داشت که انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نیز به صورت الکترونیکی در کشور برگزار شود.»
